Sponsorlu Bağlantılar

Türkiye’nin İklimi Etkileyen Faktörler

Matematik Konumun İklim Üzerindeki Etkileri

  • 36°-42° kuzey paralelleri arasında kaldığı için ılıman iklim kuşağında yer alır.
  • Orta kuşakta kaldığı için dört mevsimi belirgin olarak yaşar.
  • Orta kuşakta kaldığı için batı rüzgarları kuşağındadır ve cephesel yağışlar görülür.
  • Yengeç Dönencesinin kuzeyinde kaldığı için güney yamaçlar genelde kuzey yamaçlardan daha sıcaktır. (Bakı)
  • Kuzey sektörlü rüzgarlar sıcaklığı düşürürken, güney sektörlü rüzgarlar sıcaklığı artırır.
  • Kışın kutupsal, yazın tropikal hava kütlelerinin etkisinde kalır.

Özel Konumun İklim Üzerindeki Etkileri

  • Denize yakınlık uzaklık: Denizler hem iklimi ılımanlaştırır hem de yağışı artırır. Bu yüzden Türkiye’nin kıyı kuşağında iklim iç kesimlere göre daha ılıman ve nemlidir. Yıllık sıcaklık farkları azdır.
  • Yükselti: Yükselti sicaklığı düşürür. Bu yüzden yüksek yerlerde sıcaklık değerleri düşüktür.
  • Dağların uzanış yönü: Dağların doğu- batı yönlü uzanışı Karadeniz ve Akdeniz kıyılarında deniz etkisini iç kesimlere sokmazken, Ege kıyılarında geniş bir alana yayılmasına imkan sağlar. Dağların uzanış yönüne bağlı olarak Akdeniz ve Karadeniz kıyıları, Ege kıyılarından daha fazla yağış alır.
  • Çevredeki karaların etkisi: Türkiye’nin çevresinde yer alan karalar üzerinde meydana gelen mevsimsel hava kütleleri iklim üzerinde etkilidir.

Türkiye’de İklim Elemanlarının Özellikleri

Türkiye’de Sıcaklık Dağılışı

Gerçek Sıcaklık: Bir yerin sahip olduğu yükseklikte ölçülen sıcaklık değeridir.

İndirgenmiş Sıcaklık: Yükselti değeri yok sayılarak hesaplanan sıcaklıktır.

NOT: İndirgenmiş sıcaklık haritalarında yükseltinin sıcaklık üzerindeki etkisi dikkate alınmaz.

UYARI : Yükseltisi fazla olan yerlerin gerçek sıcaklıkları ile indirgenmiş sıcaklıkları arasında fark fazladır.

  • Yaz mevsiminde en sıcak yer, Güneydoğu Anadolu, Bölgesi’dir. Nedeni karasallık ve enlemdir.
  • Yaz mevsiminde en serin yer, Kuzeydoğu Anadolu’dur. Nedeni yükselti, enlem ve karasallıktır.
  • Kış mevsiminde en sıcak yer, Akdeniz kıyılarıdır. Nedeni enlem ve deniz etkisidir.
  • Kış mevsiminde en soğuk yer, Doğu Anadolu Bölgesi’dir. Nedeni yükselti ve karasallıktır.
  • Kıyılarda yıllk sıcaklık farkı iç kesimden daha azdır. Nedeni denizelliktir.

Türkiye’de Basınç ve Rüzgarlar

Türkiye’yi En Fazla Etkileyen Basınç Kuşakları

  • Türkiye’de İzlanda dinamik alçak basıncı etkili
  • olduğunda kışlar ılık ve bol yağışlı geçer.
  • Türkiye’de Sibirya termik yüksek basıncı etkili olduğu zaman kışlar kar yağışlı ve çok soğuk geçer.
  • Asor dinamik yüksek basıncı yaz aylarında kuraklığa sebep olur.
  • Türkiye’de Basra termik alçak basıncı etkili olduğunda, yazlar sıcak ve kurak geçer.

Türkiye’de Esen Yerel Rüzgarlar

  • Karayel (Soğuk)
  • Yıldız (Soğuk)
  • Poyraz (Soğuk)
  • Gündoğusu
  • Kesişleme Samyeli (Sıcak)
  • Kıble (Sıcak)
  • Lodos (Sıcak)
  • Günbatısı
  • Bunların dışında kışın Doğu Karadeniz kıyılarında, yazın Akdeniz de fön rüzgarları etkilidir.
  • Meltem rüzgarları ise, deniz kenarlarında ve dağlık alanlarda esen günlük rüzgarlardır.

NOT: Ege kıyılarında görülen deniz meltemine imbat denir.

UYARI : Rüzgarların esme yönü üzerinde yerşekillerinin uzanış yönü ve yükseltisi belirleyicidir. Örneğin; Ege Bölgesi’nde doğu -batı yönlü rüzgarlar etkili iken Karadeniz kıyılarında kuzey sektörlü, Akdeniz kıyılarında güney sektörlü rüzgarlar daha etkilidir. İstanbul ve Çanakkale boğazlarında ise kuzeydoğu- güneybatı yönlü rüzgarlar hakimdir.

Türkiye’de Esen Günlük Rüzgarlar

Meltemler: Günlük sıcaklık farkından doğarlar. Bir kısmı dağlar ve vadiler (Dağ ve vadi meltemi) bir kısmı karalar ve denizler (Kara ve deniz meltemi) arasında eser.

Deniz Meltemi: Gündüzleri denizlere göre daha çok ısınan karalar termik sebepli alçak basınç alanıdır. Bu durumda daha serin olan denizlerden karaya doğru hava akımları meydana gelir.

Sponsorlu Bağlantılar

NOT: İzmir’de deniz meltemine imbat adı verilmektedir.

Kara Meltemi: Geceleri denizler karalara göre daha ılık kalmakta ve alçak basınç durumuna geçmektedirler. Bu durumda daha soğuk olan
karalardan denizlere doğru bir hava akımı meydana gelmektedir.

Vadi ve Dağ Meltemi: Gündüz ve geceleri farklı ısınma özelliği gösteren dağlar ve vadiler arasında etkili olan hava akımlarıdır. Gündüzleri vadi meltemleri etkili iken geceleri dağ meltemleri etkilidir.

NOT: Türkiye’nin yarımada özelliğinde olması ayrıca yüksek ve engebeli yerşekillerine sahip olması nedeniyle meltem rüzgarları görülme sıklığı fazladır.

Türkiye’de Nemlilik ve Yeni

Mutlak nem: 1 m² havada bulunan nem miktarıdır.

Maksimum nem: 1 m² havanın alabileceği en fazla nem miktarıdır. Maksimum nem sıcaklıkla doğru orantılıdır.

Bağıl nem: Mutlak nemin maksimum neme oranıdır. Sıcaklıkla ters yükseltiyle doğru orantılı olarak artar.

Sponsorlu Bağlantılar

Türkiye’de Yağışın Dağılışını Etkileyen Faktörler

  • Denize yakınlık-uzaklık
  • Yükselti
  • Dağların uzanış yönü
  • Hava kütlesi

Türkiye’de En Çok Yağış Alan Yerler

  • Doğu Karadeniz kıyıları
  • Batı Karadeniz kıyıları
  • Yıldız Dağları
  • Menteşe Yöresi
  • Batı ve Orta Toroslar
  • Nur Dağları
  • Hakkari Yöresi

Türkiye’de En Az Yağış Alan Yerler

  • Tuz Gölü çevresi
  • Iğdır Ovası
  • Malatya Ovası

Türkiye’de Yağışlarla İlgili Genel Bir Değerlendirme

  • En çok yağış alan bölge Karadeniz, en az yağış alan bölge iç Anadolu’dur.
  • Türkiye genelinde en yağışlı mevsim ilkbahar, en az yağış düşen mevsim yazdır.
  • Türkiye’de Karadeniz kıyıları ile Erzurum Kars Yöresi dışında yaz mevsimi kurak geçer.
  • Yaz kuraklığının en fazla hissedildiği bölge sıcaklığın en yüksek olduğu Güneydoğu Anadolu’dur.
  • Yamaç yağışları, en çok Karadeniz ve Akdeniz kıyı kuşağında görülür.
  • Akdeniz, Ege ve Marmara bölgelerinde kış aylarında cephe yağışları hakimdir.
  • Konveksiyonel yağışlara en çok ilkbaharda iç Anadolu’da yaz başlarında ise Erzurum Kars çevresinde rastlanır.
  • Kar yağışları ve don olaylarının en fazla olduğu bölge Doğu Anadolu’dur.
  • Dolu yağışları ani ısınma sonucunda yükselen hava olaylarında oluşur. Bu yüzden genel olarak ilkbahar ve sonbahar dönemlerinde konveksiyonel yağış alan yerlerde yaygın olarak görülür.
  • Nemli havanın soğuk zeminlere teması ile oluşan sis olaylarına daha çok iç kesimlerdeki çanak alanlarda ve Karadeniz ile Marmara bölgelerinin kıyı kesimlerinde görülür.
  • Kırç ve kırağı gibi 0 °C’nin altında yoğunlaşan buz kristallerine daha çok kış günlerinde sabah vakitlerinde rastlanır.
  • Çığ ise 0°’nin üstünde su damlacıkları şeklinde gerçekleşen yogunlaşmadır. Bu duruma genel olarak ilkbahar mevsiminde sabah vakitlerinde rastlanır.

Türkiye’de Görülen İklim Tipleri ve İklim Özellikleri Nelerdir?

Sponsorlu Bağlantılar