Sponsorlu Bağlantılar

Ham maddenin veya yarı işlenmiş maddelerin, fabrika veya imalathanelerde işlenip kullanılır duruma getirilmesine sanayi denir.

Ham madde

  • Sanayide üretim yapılabilmesi için ham madde temini önemlidir.
  • Türkiye’de ham madde kaynakları ile fabrikalar arasında sıkı bir ilişki mevcuttur.

İpucu : Ham maddeye bağlı olarak unlu gıda fabrikaları İç Anadoluda, pamuklu dokuma fabrikaları Akdeniz ve Ege kıyı kentlerinde, yağ fabrikaları kıyı kentlerinde gelişme göstermiştir.

Sermaye

  • Türkiye’nin sanayileşmekteki en büyük sorunudur.
  • Türkiye’de sürdürülen sanayi faaliyetleri ile sermaye birikiminin en fazla olduğu bölge Marmara’dır.

NOT : Türkiye gibi gelişmekte olan ülkeler sermaye sorununu yabancı yatırımcılara sağladığı avantajlar ve dış borçlanma yoluyla aşmaya çalışmaktadır.

Enerji

  • Türkiye petrol, taşkömürü, doğal gaz gibi enerji kaynakları bakımından yetersizdir.
  • Bu kaynakları daha çok dışardan temin ettiğinden dolayı enerji fiyatlar pahalıdır. Buda Türkiye’de sanayileşmenin önünde büyük sorun oluşturmaktadır.

Uyarı : Enerji tüketimi o yerin gelişmişliği ile alakalıdır. Örneğin sanayisi gelişmiş Marmara Bölgesinde elektrik tüketimi en fazla iken sanayi faaliyetlerinin en az olduğu Doğu Anadolu Bölgesinde elektrik tüketimi en azdır.

İpucu : Enerji temin edildikten sonra kolay nakledilme özelliğinden dolayı fabrikaların enerji kaynaklarına yakın kurulma şartları yoktur.

İş Gücü

Türkiye genç nüfusu fazla olan bir ülkedir. Buda iş gücün potansiyelinin fazla ve ucuz olmasını sağlamıştır.

Uyarı : Türkiye’de iş gücü fazla olmasına rağmen nitelikli iş gücü sorunu yaşanmaktadır.
İpucu : İş gücü fazlalığı ve ucuzluğu Türkiye’nin sanayileşmekteki en büyük avantajıdır.

Sponsorlu Bağlantılar

Ulaşım

  • Hammaddenin fabrikalara taşınması ve üretildikten sonra pazarlara taşınması yaygın ulaşım ağıyla mümkündür.
  • Türkiyede fabrikalar genel olarak önemli ulaşım yolları üzerinde ve limanlara yakın yerlere kurulmuştur.

İpucu : İstanbul, İzmir, İzmit, Mersin, Adana gibi kentlerde sanayi faaliyetlerinin gelişmesinde en çok etkili olan faktör bu kentlerin gelişmiş ulaşım sistemlerine sahip olmalarıdır.

Pazar

Sanayi tesislerinin kurulmasında diğer etkenlerin yanında nüfusun kalabalık ve tüketimin fazla olduğu alanlara yakın olmaktır.

NOT: Türkiye kalabalık nüfusu ile büyük bir pazar durumundadır. Ayrıca Ortadoğu ve Avrupa ülkelerine komşu olması dış pazarlara da hakim olmasını sağlamıştır.

Türkiye’deki Başlıca Sanayi Kolları

Besin Sanayi

Türkiye’de oldukça yaygınlık gösteren ve gelişmiş bir sanayi koludur.

  • Un, makarna, bisküvi fabrikaları: İç Anadolu başta olmak üzere Türkiye’nin her yerine dağılmıştır.
  • Şeker fabrikaları: Türkiye genelinde yaygındır. Kıyı ovalarında şeker pancarı pek fazla üretilmediği için kıyı şehirlerinde fabrika fazla değildir. Güneydoğu Anadolu’da şeker fabrikası yoktur.
  • Bitkisel yağ fabrikaları: Zeytinyağı fabrikaları daha çok Ege ve Marmara bölgelerinde, ayçiçek yağı fabrikaları daha çok Marmara Bölgesi’nde, mısır yağı fabrikaları ise daha çok Akdeniz, Ege ve Marmara bölgelerinde yaygınlık gösterir.
  • Konserve fabrikaları: Sebzeciliğin yoğun olduğu Marmara, Ege ve Akdeniz bölgelerindedir.
  • Çay fabrikaları: Doğu Karadeniz’de Rize, Trabzon ve Artvin’dedir.
  • Et kombinaları: Daha çok İç ve Doğu Anadolu bölgelerindedir.

İpucu : Ham maddesi çabuk bozulma özelliği gösteren besin sanayileri ham maddeye yakın olarak kurulmuştur.

Sponsorlu Bağlantılar

Dokuma -Deri – Giyim Sanayi

Besin sanayisi ile birlikte dokuma sanayisi Türkiye’de en yaygın ve gelişmiş sanayi koludur.

  • Pamuklu Dokuma Fabrikaları: Adana, İstanbul, Deniz, Aydın, Antalya, Kayseri, İzmir, Manisa, Konya Uşak
  • Yünlü Dokuma Fabrikaları: Hereke, Siirt, Kayseri, İstanbul, Bursa, İzmir ve Uşak
  • Hali ve Kilim Dokuma: Hereke, Bünyan, Sivas, Isparta, Uşak, Kula, Gördes, Milas
  • Tekstil ve Konfeksiyon: İstanbul, İzmir, Ankara, Adana’dadır.
  • İpekli Dokuma: Bursa ve İstanbul
  • Dericilik: İstanbul, İzmir, Bursa, Gaziantep, Adana, Erzurum

İpucu : Dokumacılığın ham maddesi olan pamuk, yün ve keten gibi unsurlar bozulmaz ve kolay taşınma özelliklerinden dolayı fabrikaları ham maddeye yakın olmak zorunda değildir. Dokuma fabrikalarının genel olarak yer seçiminde pazar fonksiyonu rol alır.

Tütün ve İspirtolu İçki Sanayi

  • Sigara fabrikaları: İstanbul, İzmir, Samsun, Tokat, Malatya, Bitlis ve Adana’da toplanmıştır.
  • Alkollü içki fabrikaları: İstanbul, Tekirdağ, İzmir, Ankara, Yozgat’ta kuruludur.

Maden Sanayi

  • Demir-çelik fabrikaları: Karabük, Ereğli, Kırıkkale, İskenderun,
  • Alüminyum fabrikası: Seydişehir (Konya)
  • Ferro-krom: Elazığ, Antalya
  • Bakır işleme: Samsun, Murgul, Maden
  • Kurşun-Çinko: Keban, Kayseri

Makine Sanayi

  • Otomotiv sanayi: Bursa, İstanbul, İzmit, Adapazarı, İzmir, Adana, Aksaray, Eskişehir
  • Gemi sanayi: Tuzla, Pendik, Gölcük
  • Vagon: Adapazarı, Eskişehir
  • Uçak sanayi: Ankara, Eskişehir
  • Tarım araç ve gereçleri sanayi: Ankara, Konya, Adana, İstanbul, Adapazarı, Manisa, Aydın, Eskişehir’de toplanmıştır.

Kimya Sanayi

  • Petrol rafinerileri: İzmit, İzmir, Batman, Mersin, Kırıkkale
  • Lastik sanayi: İzmit, Adapazarı, Kırşehir, Bursa, İzmir, Adana
  • İlaç Sanayi: İstanbul, İzmir, Düzce, Samsun
  • Suni gübre sanayi: İstanbul, İzmir, İzmit, İskenderun, Bandırma, Mersin
  • Boya: İstanbul, İzmir
  • Deterjan: İstanbul, İzmir, Ankara’da toplanmıştır.

Orman Ürünleri Sanayi

  • Kereste fabrikaları: Karadeniz ve Akdeniz’de yoğundur.
  • Kâğıt fabrikaları: Giresun (Aksu) Muğla (Dalaman), Mersin (Taşucu), Zonguldak (Çaycuma), Kastamonu (Taşköprü), Afyonkarahisar (Bolvadin), Bilecik ve Balıkesir’dedir.
  • Mobilya: Ankara, İzmir, Bolu, İstanbul, İnegöl, Kayseri’de toplanmıştır.

Toprak Sanayi

  • Çimento sanayi: Ana maddesi kalker ve kildir. Türkiye’de yaygındır.
  • Cam sanayi: İstanbul, Gebze, Mersin, Sinop, İzmir, Kırklareli, Yenişehir, Kütahya’da gelişmiştir.
  • Seramik sanayi : İstanbul, Çanakkale, Bilecik, İzmir, Kütahya ve Kocaeli’nde gelişmiştir.

Sponsorlu Bağlantılar