Sponsorlu Bağlantılar

Türkiye’de Nüfusun Tarihsel Seyri

1927: Türkiye’de ilk modern nüfus sayımı yapılmıştır. Bu sayımda kadınlar ilk defa sayılmıştır. Türkiye’de 13.600.000 insan tespit edilmiştir.

1940 1945: Bu sayım dönemleri arasında nüfus artı hızı yıllar içerisinde en düşük seviyesindedir. Bunun sebebi. I. Dünya Savaşı nedeni ile seferberlik ilanı ve salgın hastalıklar sağlık sektöründe yaşanan sorunlardan dolayı bebe ölüm oranlarının fazla olmasıdır.

1955 – 1960: En hızlı nüfus artışının yaşandığı dönemdir. Bu artışta devlet tarafından nüfuslanmanın teşvik edilmesi sağlik sektöründeki
gelişmelerle bebek ölüm oranlarının azalması gibi faktörler etkili olmuştur.

1960 1965: Bu dönemde nüfus artış hızında bir miktar azalma meydana gelmiştir. Bu düşüşte yurt dışına çalışma amacıyla yapılan göçler etkili olmuştur.

1985’den sonra artış hızının azalmasında; kadınların iş hayatına girmesi, aile planlamalarının yaygınlaşması, eğitim düzeyinin yükselmesi etkili olmuştur. Türkiye’de 1927’den günümüze nüfus artış hızında dalgalanmalar yaşanmıştır. Toplam nüfus miktarı 1927’den günümüze kadarki tüm dönemlerde artmıştır.

Türkiye’nin Nüfus Politikalarındaki Değişim ve Projeksiyonları

Türkiye’de farklı dönemlerde farklı nüfus politikaları uygulanmıştır.
Türkiye’de 1923-1963 yılları arasında nüfus artış hızını yükseltici politikalar uygulanmıştır.
Bu dönemde nüfuslanmanın teşvik edilmesi aşağıdaki sebeplere bağlanmıştır.

  • Fazla nüfusun bir ülke için siyasi ve askeri güç olması
  • Ülkede tarımda makineleşmenin yetersiz olması
  • Birinci Dünya Savaşı ve Kurtuluş Savaşı nedeniyle kaybedilen genç erkek insan gücüne çok fazla ihtiyaç olması
  • Türkiye’nin hızla kalkınmak zorunda olması
  • Hızlı çoğalma ile ülkedeki sosyal iş bölümü ve ihtisaslaşmayı sağlamak
  • Türkiye’de ölüm oranının yüksek olması nedeniyle nüfustaki azalmanın doğumlardaki artışla önlenmeye çalışılması
  • Türkiye’nin tabii kaynaklarını işletmek
  • Tifüs ve sıtma gibi salgın hastalıkların yaygın olması sebebiyle ölümlerin fazla olması

1963-1967 yıllarında uygulamaya konulan I. Beş Yıllık Kalkınma Planında yeni bir nüfus politikası oluşmaya başlamıştır. Bu yeni politika ekonomik kalkınmanın olumsuz olarak etkilenmesini önlemeye yönelik bir amaç taşımaktadır. Bunun için gebeliği önleyici araçların ithalini ve satılmasını önleyen kanunların değiştirilmesi, isteyenlere bilgi verilmesi ve başlatılacak programları uygulayacak kişilerin eğitilmesi düşünülmüştür. Nüfus planlaması alanındaki hizmetleri yürütmek için 1965 yılında Sağlık Bakanlığına bağlı Nüfus Planlaması Genel Müdürlüğü kurulmuştur. Nüfus Planlaması Kanunu ile kişilere istediği zaman, istediği sayıda çocuk sahibi olma özgürlüğü tanınmıştır.

Sponsorlu Bağlantılar

Nüfus projeksiyonlarına bakıldığında Türkiye’de nüfus değişimi gelişmiş ülke profiline yaklaşmaktadır.

Nüfus grafiği üçgen piramitten arı kovanı (dikdörtgene) şekline dönüşmektedir. Örneğin, 2000’de yaklaşık 5,5 milyon olan 65 yaş ve üzeri nüfus, 2050’ye kadar 17 milyona ulaşacaktır. Bu durumda, Türkiye’de 2050’ye kadar nüfus artış hızında azalma olacak toplam nüfus içinde yaşlı
nüfusun oranı da artmaya devam edecektir. Gelecek için yaşlı nüfusa ilişkin ekonomik ve sosyal politikalar üretilmesi gerekiyor.

Nüfusun Artmasının Nedenleri

  • Doğumların artması
  • Sağlık ve beslenme şartlarının iyileşmesi
  • Çocuk ölümlerinin giderek azalması
  • Ortalama yaşam süresinin uzaması

Nüfus Artışının Yarattığı Sorunlar

  • İşsizlik
  • iç ve diş göçlerin artması
  • Kent ve çevre sorunları
  • Gelir dağılımında dengesizlik
  • İhracatın azalması
  • Doğal kaynakların hızlı tüketilmesi
  • Kalkınma hızının yavaşlaması
  • Bağımlı nüfusun artması

Nüfus Artışının Olumlu Yönleri

  • İş gücü artar.
  • Mal ve hizmetlere talep arttığı için iç ticaret canlanır
  • Üretim artar.
  • Vergi gelirleri artar.
  • İş gücü ucuzlar.

Nüfus Artış Hızı

Birbirini takip eden iki sayım dönemi arasında artan nüfusun genel nüfusa oranıdır.

  • Türkiye’ de nüfus sürekli artmasına karşılık artış hızı dalgalanmıştır.
  • Nüfus artış hızı 1985’den sonra düşme eğilimine girmiştir. Bu düşüşün en önemli nedenleri; evlenme yaşının büyümesi, kadının iş hayatına girmesi ve eğitim seviyesinin yükselmesidir.

UYARI : Bir yerde doğum oranı düşük olmasına rağmen nüfus artış hızı yüksekse göç almaktadır. Doğum oranı yüksek olmasına rağmen nüfus artış
hızı düşükse göç vermektedir.

Sponsorlu Bağlantılar

Türkiye’de Nüfusun Coğrafi Dağılışını Etki Eden Faktörler

Doğal faktörler : İklim, yer şekilleri, su kaynakları ve toprak özellikleridir.
Beşeri faktörler : Sanayi, ticaret, ulaşım, tarım, turizm, madencilik ve göçlerdir.

NOT: Türkiye’de nüfus dağılışında; enlem ve boylamın etkisi yoktur. Bitki örtüsünün, deprem kuşaklarının, göllerin ve enerji üretim merkezlerinin etkisi azdır.

Türkiye’de Nüfusun Coğrafi Dağılışı

Karadeniz Bölgesi

  • Orta ve Doğu Karadeniz kıyıları ile Zonguldak ve Ereğli çevresinde nüfus yoğundur.
  • İç kesimler ve özellikle dağlık yerler tenhadır.

Marmara Bölgesi

  • Çatalca – Kocaeli yarımadaları ile Bursa çevresi çok kalabalıktır.
  • Yıldız Dağları Bölümü, Gelibolu ve Biga yarımadaları tenhadır.

Ege Bölgesi

  • Kıyı kesimi ve akarsu vadileri çok kalabalıktır
  • Menteşe Yöresi ve iç kesimler tenhadır.

Akdeniz Bölgesi

  • Çukurova çevresi ve Antalya kalabalıktır.
  • Teke ve Taş eli yarımadaları, Göller Yöresi ile dağlık kesimler tenhadır.

İç Anadolu Bölgesi

  • Bölgenin kuzeybatısı (Yukarı Sakarya Bölümü) kalabalıktır.
  • Tuz Gölü çevresi, Yukarı Kızılırmak Bölümü tenhadır.

Doğu Anadolu Bölgesi

  • Bölge genelde tenhadır.
  • Nüfus Malatya, Erzurum, Elazığ ve Van gibi kentlerde toplanmıştır.

Güneydoğu Anadolu Bölgesi

  • Bölgenin özellikle batı kesimi (Gaziantep çevresi) kalabalıktır.
  • Doğusu ve güney kesimleri tenhadır.

NOT: Nüfus miktarı ve nüfus yoğunluğunun en fazla olduğu bölge Marmara, en az olduğu bölge ise Doğu Anadolu’dur.

Nüfus Yoğunlukları

Aritmetik Nüfus Yoğunluğu

  • Toplam nüfusun alana bölünmesiyle bulunan yoğunluktur.
  • 2012 yılı itibariyle Türkiyede km² 98 kişi düşmektedir.
  • Aritmetik nüfus yoğunluğu en fazla olan bölge Marmara, en az olan ise Doğu Anadolu’dur.

UYARI : Alan değişmeyip nüfus sürekli artarsa aritmetik yoğunlukta sürekli artar.

Tarımsal Nüfus Yoğunluğu

  • Tarımla uğraşan nüfusun tarım alanlarına bölünmesiyle oluşan yoğunluktur.
  • Tarım alanlarının dar olduğu engebeli yerlerde tarımsal nüfus yoğunluğu fazladır. Doğu Karadeniz Bölümü ve Doğu Anadolu Bölgesi gibi.

Fizyolojik Nüfus Yoğunluğu

  • Toplam nüfusun tarım alanlarına bölünmesiyle bulunan yoğunluktur.
  • Toplam nüfusun fazla, tarım alanlarının dar olduğu yerlerde fizyolojik nüfus yoğunluğu fazladır. (İstanbul, İzmit gibi)

Türkiye Nüfusunun Özellikleri

Nüfusun Yaş Gruplarına Göre Dağılımı

Türkiye genç nüfuslu bir ülkedir.
Nüfusun yarısını 28 yaşın altındakiler oluşturmaktadır.
Yaşlı nüfus oranı %7 civarındadır.

Nüfusun Cinsiyete Göre Dağılımı

Erkek nüfusu kadın nüfusuna göre az da olsa fazladır.
Yaşlı nüfusta kadın oranı erkeğe göre daha fazladır.
Genellikle göç veren yerlerde kadın, göç alan yerlerde erkek nüfus fazladır.

Aktif Nüfus

Çalışma çağında olup, çalışan nüfusa denir.
Aktif nüfus oranı eskiye göre azalmaktadır.
Aktif nüfusta en yüksek istihdam hizmet, en düşük istihdam sanayi sektöründedir.
Tarımla uğraşan nüfus oranı azalmaktadır.

Sponsorlu Bağlantılar

Kırsal- Kentsel Nüfus

Kentsel nüfus, kırsal nüfustan fazladır.
Kentsel nüfus oranı en fazla olan bölge Marmara, en az olan bölge ise Karadeniz’dir.

Okur-Yazar Oranı

Okur -yazar oranı giderek yükselmektedir.
Erkeklerde okur -yazar oranı daha yüksektir.
Gelişmiş bölgelerde ve kentler de okur-yazar oranı daha fazladır.
Okur -yazar oranının en fazla olduğu bölge Marmara’dır.

Sponsorlu Bağlantılar