Sponsorlu Bağlantılar

Tanzimat Dönemi (1839-1876)

  • Tanzimat Fermanı’nın ilanından meşrutiyetin ilanına kadar olan dönem Tanzimat Dönemi olarak adlandırılır.
  • Abdülmecit (1839- 1861)
  • Abdülaziz (1861 1876)

Tanzimat Fermanı / Gülhane Hattı Hümayunu (3 Kasım 1839)

Padişah: Abdülmecit
Etkili olan akım: Osmanlıcılık
Etkili devlet adamı: Mustafa Reşit Paşa
Fermanda özetle aşağidaki hususlar belirtilmiştir:

  • Bütün Osmanlı vatandaşlarının can, mal ve namus güvenliği sağlanacaktır.
  • Hiç kimse yargılanmadan cezalandırılmayacak
  • Mahkemeler açık ve bağımsız olacak
  • Vergiler düzenlenecek vergi adaleti sağlanacak
  • Askerlik işleri düzenlenecek belli bir süreyle sınırlandırılacak (5 yıl)

NOT: Gayrimüslimler askere alınmak istenmiş itiraz edilince ertelenmişti.

Tanzimat Fermanının Önemi

  • Osmanlı Devleti’nin anayasal düzene geçişinin ilk aşamasını oluşturur.
  • Osmanlı padişahı bu fermanla ilk kez kendi gücünün üstünde kanun gücü olduğunu kabul etmiştir.
  • İnsan hakları konusunda getirdiği yeniliklerle kendinden öncekilerden ayrılır.
  • Halk hareketi sonucu değil padişahın iradesiyle ilan ettiği bir fermandır.

Tanzimat Dönemi Islahatları

Eğitim-Kültür Alanında Yapılan Islahatlar

  • Encümen-i Danış kurulmuştur. (eğitim – bilim komisyonu)
  • Yabancı dilde eğitim veren okullar açılmıştır.
  • Galatasaray Lisesi açılmıştır.
  • Mülkiye açılmıştır. (üst düzey yöneticileri yetiştiren okul)
  • Darülfünun açılmıştır. (üniversite) (Atatürk döneminde istanbul Üniversitesi oldu)
  • Darülmuallimin (erkek öğretmen okulu) açılmıştır.
  • Darulmuallimat (kız öğretmen okulu) açılmıştır.
  • Darüşşafaka açılmıştır. (yetim çocuklar için açılmıştır)
  • İlk kız rüştiyeler, açılmıştır.
  • İptidai adı verilen ilkokullar açılmıştır.

Hukuk Alanında Yapılan Islahatlar

  • Yargılamadan cezaya son verilmiştir.
  • Mahkemeler açık ve bağımsız olmuştur.
  • Fransa’dan ceza ve ticaret kanunu alınmıştır.
  • Meclis-i Ali Tanzimat kurul(kanun, yönetmelik vs hazırlar)
  • Nizamiye Mahkemesi adı verilen karma mahkemeler kurulmuştur.
  • Ahmet Cevdet Paşa başkanlığındaki komisyon tarafından 1869-1876 yılları arasında mecelle hazırlanmıştır.

Not : Mecelle İslam hukuk tarihinin ilk medeni kanunudur.

  • Divan-ı Ahkam- Adliye (Yargıtay) kurulmuştur.
  • Suray-ı Devlet (Danıştay) kurulmuştur.

Ekonomi ve Toplumsal Alan

  • İltizam usulüne son verilmiştir.
  • ilk kez kağıt para (kaime) bastırıldı (1840)
  • Bank-ı Dersaadet kurulmuştur. (1845)
  • Bank-ı Şahane-i Osmanlı kurulmuştur. (yabancı sermayeli)
  • İlk kez dış borç alınmıştır. (Kırım harbinde İngiltere’den 1854)
  • 1875’te Osmanlı Devleti iflas ettiğini açıklamıştır. (Ramazan Karamamesi)
  • Memleket sandıkları (Menafi / Menayif Sandığı) kurulmuştur. (1863) 1888’de Ziraat Bankası’na dönüştürülmüştür.
  • Ziraat Bankası’nın kurucusu Mithat Paşa’dır.
  • İlk kez telgraf kullanılmıştır. (kırım harbi sırasında) (Edirne-İstanbul arası) 1855’de
  • ilk demiryolu işletmeye açılmıştır. (İzmir-Aydın arası)
  • Boğazda yolcu taşımacılığı için Şirketi Hayriye kuruldu (yabancı sermaye)
  • İlk kez genel nüfus sayımı yapılmıştır.
  • Mecidiye denilen kimlik belgeleri verilmiştir
  • İlk özel gazete Tercüman-ı Ahval (Şinasi-Agah efendi)çıkarılmıştır.
  • Ceride-i Havadis gazetesi çıkarılmıştır (İngiliz Sermayeli) çıkmıştır.
  • Tasvir-i Efkar gazetesi çıkarılmıştır.

Dış Gelişmeler

  • 1840’da Londra Konferansı toplanmış, Mısır sorunu çözülmüştür.
  • 1841’de Londra Konferansı toplanmış, Boğazlar sorunu çözülmüştür.
  • Kırım Harbi sonunda 1856 Paris Antlaşması imzalanmıştır. Bu Antlaşma ile Osmanlı Devleti ilk kez Avrupa Devleti sayılmıştır.

I. Meşrutiyet (23 Aralık 1876)

Padişah: II. Abdülhamit (1876-1909)
Etkili fikir akımı: Osmanlıcılık
Etkili olan siyasi olay: Tersane Konferansı
Etkili grup: Genç Osmanlilar
Etkili Devlet Adamı: Mithat Paşa

Meşrutiyetin İlan Edilme Sebepleri

  • Borçlanmanın artması
  • Özerk ve bağımsız devletlerin artması
  • Avrupa’daki demokrasi hareketlerinin etkisi
  • Tanzimat dönemi ile gelen özgürlükçü düşüncelerin yaygınlaşması
  • Büyük devletlerin desteğini sağlama amacı
  • Osmanlı milleti yaratma çabası
  • Rusya’nın uyguladığı Panslavizm politikasının etkilerini azaltma düşüncesi

I. Meşrutiyet’in Genel Özellikleri

  • Padişah üstünlüğünü kabul eden bir meclis kurulmuştur.
  • Türk demokrasi hayatında önemli bir adımdır.
  • Türk Tarihinin ilk anayasası kanunuesasidir.
  • Halk ilk kez yönetime katılmıştır.

Padişah

  • Yasamada son söz padişahındır.
  • Yürütme padişaha karşı sorumludur.
  • Padişahın sansür ve sürgün yetkisi vardır.
  • Meclisi açma kapama yetkisi padişahındır.
  • Siyasi örgütlenme hakkı yoktur.

Meclis-i Umumi

Ayan Meclisi

  • Üyelerini padişah atar.
  • Üye sayısı Mebusan Meclisinin üçte birini aşamazdı.
  • Çalışmalarını kapalı oturumlarda yürütürdü.

Mebusan Meclisi

  • Üyeleri halk tarafından iki dereceli seçimle belirlenir.
  • Sadece erkekler oy kullanır.
  • Oy kullanmak için vergi vermek şartı vardır.
  • Seçimler 4 yılda bir yapılır.
  • 14 subat 1878’de II. Abdülhamit 1877-78 Osmanlı Rus harbini (93 harbi) gerekçe göstererek meclisi kapatmıştır. Bu tarihten II. Meşrutiyete kadar geçen zamana istibdat dönemi denir.
  • Bu dönemde II. Abdülhamit İslamcılık (ümmetçilik) fikrini savunmuştur.

1878’de meydana gelen dış gelişmeler

  • Rusya ile Ayestefanos (yeşilköy) Antlaşması imzalanmıştır. (Yürürlüğe girmedi.)
  • Kıbrıs’ın yönetimi geçici olarak İngiltere’ye bırakılmıştır.
  • Rusya ile Berlin Antlaşması imzalanmıştır.
  • Buna göre; Sırbistan, Karadağ, Romanya bağımsız olmuştur.
  • Kars, Ardahan, Batum Rusya’ya bırakılmıştır.
  • Ermeni sorunu başlamıştır.
  • Halepa fermanı yayınlanmıştır.
  • Giritin Yunanistan’a katılmasını önlemek amacıyla Girit’e bir takim imtiyazların verildiği fermandır.

Sponsorlu Bağlantılar