Maddeler değişik ortamlarda farklı miktarlarda çözünür. Bu durumu ifade etmek üzere çözünürlük kavramı kullanılır. Herhangi bir sıcaklıkta belirli bir hacimdeki çözücü içerisinde belirli bir miktar madde çözünür. Ancak verilen belli bir miktar çözücüde çözünen madde miktarı için limit bir değer vardır. Bu limite gelmiş çözeltiye daha fazla çözünen eklenirse , maddenin fazlası çözünmeden kalacaktır. Böyle çözeltilere doymuş çözeltiler denir. Doymuş çözeltideki madde miktarına da o maddenin o çözücüdeki çözünürlüğü denir.
Çözünürlük belirtilirken sıcaklığın ve çözünmenin yer aldığı ortamın diğer şartlarının tanımlanması gerekir. Çoğunlukla çözeltiler normal atmosfer basıncında hazırlandığından, gazlar dışındaki maddelerin çözünürlükleri basınçtan söz etmeden verilir. Çünkü basınç değişimi , katıların sıvılardaki veya sıvıların sıvılardaki çözünürlüğünü etkilemez, fakat gazların sıvılardaki çözünürlüğünü etkiler ve gazların çözünürlükleri basıncın artması ile artar.
Katı ve sıvıların su içindeki çözünürlükleri genellikle sıcaklıkla artar, gazların çözünürlükleri ise sıcaklıkla azalır. Bu nedenle çözünürlük ifade edilirken mutlaka hangi sıcaklıkta olduğunu belirtmek gerekir. Ayrıca gazların çözünürlüklerinde basıncın etkisi büyük olduğundan basıncın da belirtilmesi gerekir.
Maddelerin çözünürlüğü çözücü ve çözünen maddenin cinsine göre değişir. Maddelerin çözünürlüğü fiziksel ve kimyasal özellikleri etkiler. Bu özellikler polarlık, moleküller arası çekim kuvvetleri gibi özelliklerdir.
Çözünürlüğe Etki Eden Faktörler
- Çözücü cinsi
- Çözünen cinsi
- Sıcaklık
- Basınç
- Ortak iyon etkisi