Omurgalı canlılarda basit yapılıdan kompleks yapılıya doğru pronefroz, mezonefroz, metanefroz olarak üç farklı yapıda böbrek bulunur.
Pronefroz Böbrek
Balık ve kurbağaların embriyoları ile köpek balığı gibi kıkırdaklı balıkların erginlerinde görülür. En basit böbrek tipi olan pronefroz, yapı olarak toprak solucanındaki nefridyumlara benzer. Ancak kirpikli hunilerin önünde atar damarın oluşturduğu kılcal kan damarı yumağı olan glomerulus bulunur.
Glomerulustan kirpikli huniye süzülen artık maddeler ortak bir kanalla kloaka getirilir ve kloaktan dışarıya boşaltılır. Pronefroz böbrek, yanyana dizilmiş çok sayıda kirpikli hunilerden ve glomeruluslardan oluşmuştur.
Embriyoda Bağışıklık Sistemi Hakkında Bilgi Almak İçin Tıklayın.
Mezonefroz Böbrek
Balık ve kurbağaların erginleri ile sürüngen, kuş ve memelilerin embriyolarında görülür. Yapı ve çalışma olarak pronefrozdan çok farklı değildir. Pronefrozdan farklı olarak kirpikli huninin yerini bowman kapsülü almıştır. Bowman kapsülü yassı şekilli hücrelerden oluşmuştur. Bowman kapsülü glamerulusu içine alan yarım ay şeklinde bir kanaldan oluşmuştur. Glomerulus kılcallarındaki kanda bulunan artık amddeler önce doğrudan bowman kapsülüne süzülür. Bowman kapsülünün kanalları ortak kanal olan volf kanalına bağlanır ve artıklar kloaka kadar getirilir.
Metanefroz Böbrek
Sürüngen, kuş ve memelilerin erginlerinde bulunur. Metanefroz böbrekler canlının bel bölgesinde simetri şeklinde iki tanedir ve kanın temizlenmesini sağlayan nefron denilen birimlerden oluşmuştur. Glomerulusların karşısında bowmn kapsülleri bulunur. Nefronlar birleşerek daha sonra böbreğin havuzcuk kısmına açılır. Metanefroz böbrekler kandan süzdükleri metabolizma artıklarını ayrı ayrı kanallarla tek olan idrar kesesine gönderirler.