Sponsorlu Bağlantılar
Sanayi ve Madencilik Alanında Yapılan Çalışmalar
“Sanayileşmek, en büyük milli davalarımız arasında yer almaktadır. Çalışması ve yaşaması için ekonomik elemanları memleketimizde mevcut olan büyük küçük her çeşit sanayi kuracağız ve işleteceğiz.
En başta vatan müdafaası olmak üzere, mahsullerimizi kıymetlendirmek ve en kısa yoldan en ileri ve refah seviyesi yüksek Türkiye idealine ulaşmak için bu zarurettir.”
Mustafa Kemal
Sanayi ve Maadin Bankası
- 19 Nisan 1925’te sanayi kesimine ve maden isletmeciliğine destek sağlamak için kurulmuştur.
- Devlet bankasıdır
Teşviki Sanayi Kanunu
- 28 Mayıs 1927’de özel sermayeyi sanayi alanına çekmek için çıkarılmıştır.
Teşvik-i Sanayi Kanunu ile,
- Özel sektöre ucuz devlet arazisi verilmesi ve binaların tahsisinde kolaylık sağlanması kabul edilmişti.
- Vergi muafiyeti, taşıma indirimleri, depolama imkanları sağlanması kararı alınmıştır.
- Devlet dairelerinde yerli ürünlerin kullanılması zorunluluğunu getirmiştir.
Teşvik-i Sanayi Kanunu ile istenilen başarı sağlanamamıştır. Kanunun başarısız oluşunda;
- Özel sermayenin yetersiz olması,
- Bilgi birikimi ve teknolojinin yetersiz olması
- Yabancı sermaye baskısının devam etmesi
- Gümrük tarifelerinin düşük olması
- 1929 Dünya Ekonomik Bunalımı gibi unsurlar etkili olmuştur.
Teşvik-i Sanayi Kanunu 1942 ylına kadar yürürlükte kalmıştır
Emlak ve Eytam Bankası
- 1926’da inşaat sektörünü desteklemek, konut kredisi sağlamak, yetim haklarını korumak amacı ile kurulmuştur.
- Devlet bankasıdır.
1926’da Devlet İstatistik Enstitüsü kurulmuştur.
- 1927’de Cumhuriyetin ilk genel nüfus sayımı, tarım ve sanayi sayımları yapılmıştır.
- Teşvik-i Sanayi Kanunu ile istenilen elde edilemeyince devlet sanayi işine el atmış ve l. Beş Yıllık Sanayi Planı hazırlanmıştır
Planlı Ekonomi ve Devletçilik Uygulamasına Geçiş
1923 yılından sonra izlenen ekonomik politika, Türkiye’nin kalkınması konusunda yeterince başarılı olamamıştır. Bunun üzerine 1931 yılından sonra yeni bir ekonomik politikaya yönelme zorunluluğu doğmuştur. Özel sektörün başarılı olamaması üzerine devletin ekonomiye daha fazla müdahale etmesi öngörülmüştür. Böylece Türkiye’nin hızla kalkındığı ve sanayileşmeye başladığı yeni ekonomik politika dönemi başlamıştır.
Sponsorlu Bağlantılar
Devletçilik Uygulamasına Geçilmesinin Nedenleri
- Özel sektörün elinde yeterince sermaye birikiminin olmaması
- Yeterli sayıda teknik eleman, vasıflı isçi, mühendisin bulunmaması
- Özel sektörün bilgi birikimi ve deneyiminin yetersiz olması
- 1929 yılında ABD’de başlayan ve tüm dünyayı etkileyen ekonomik krizin Türkiye’yi olumsuz etkilemesi
I. Beş Yıllık Sanayi Planı
- 1933’te hazırlanan plan, 1934’te uygulanmaya başlanmıştır. 1938’e kadar devam etmiştir.
- Bu plan ile modern sanayileşme başlamış, Kamu İktisadi Kuruluşları oluşturulmuştur.
- Demiryolu yapımına ağırlık verilmiştir. Öz kaynaklara dayalı sanayi yatırımlarına başlanmıştır
- Bursa, Malatya, Kayseri merinos fabrikaları açılmıştır
- 1933’te Sümerbank kurulmuştur.
- Yatırımların önemli bir bölümünün finansmanı Sümerbank ve İş Bankası tarafından karşılanmıştır.
- Gemlik’te Yapay ipek, Paşabahçe’de Cam, Beykoz’da Deri, İzmit’te Kağıt fabrikaları açılmıştır.
- 1935 Maden Tetkik Arama Enstitüsü açılmış (MTA) ve Etibank kurulmuştur.
- 1938 Halk Bankası kurulmuştur.
I. Beş Yıllık Sanayi Planında yer almamasına karşın koşulların uygun olmasından dolayı 1937de Karabük Demir-Çelik Fabrikası’nın temeli atılmıştır. 1939 da işletmeye açılmıştır. Bu fabrika Türkiye Cumhuriyeti’nin ilk ağır sanayi yatırımdır.
Sponsorlu Bağlantılar