Sponsorlu Bağlantılar

Islahat Fermanı (28 Şubat 1856)

Padişah: Abdülmecit
Fikir akımı: Osmanlıcılık
Fermanda Tanzimat fermanına ek olarak
Gayrimüslimler devlet memuru olabilecek,
Gayrimüslimler askeri ve mülki okullara girebilecek,
Gayrimüslimler kendi okullarını açabilecek,
Gayrimüslimler banka, şirket vs. kurabilecek, mal, mülk edinebilecek
Gayrimüslimler eyalet meclislerinde temsil edilebilecek,
Gayrimüslimler serbestçe ibadethane açabilecek
Gayrimüslimler bir bedel ödemek koşuluyla cizyeden ve askerlikten muaf tutulacaklar
Gayrimüslimlere hakaret içeren söz ve davranışta bulunulmayacak
İşkence ve angarya kaldırılacaktır maddeleri yer almıştır.

NOT: Her iki fermanda da Batı’dan destek almak, Batıya yaranmak amacı vardır.

Islahat – Reform
Eskiyen, ihtiyaçları karşılanamayan kurumların devlet tarafından düzenlenmesine ıslahat denir.

17. Yüzyıl Islahatlarının Özellikleri

Yüzeyseldir, sorunlar araştırılmamıştır
Kişilerle sınırlıdır, devlet politikası olmamıştır
Halka inememiştir.
Yükselme dönemindeki konum korunmak istenmiştir.
Baskı ve şiddet ön plandadır
Batılılaşma yoktur.

17.Yüzyıl Islahatçı Devlet Adamlar

I. Ahmet

Veraset sisteminde değişiklik yapılmış, Ekber ve Ersed sistemi getirilmiştir (en büyük ve en olgun olanın tahta geçmesi)

Kuyucu Murat Paşa

I. Ahmet’in veziridir.
Celali İsyanlarını baskı ve şiddetle bastırarak otoriteyi artıracak önlemler almıştır.

II. Osman (Genç Osman)

Islahat hareketlerine girişen ilk padişahtır.
İlk kez saray dışından evlilik gerçekleştirmiştir (sarayı halka açmayı aynı zamanda saray kadınlarının etkisini kırmayı amaçlamıştır)
Şeyhülislamin fetva dışındaki yetkilerini kaldırmıştır
İçki yasağı getirmiştir.
Yeniçeri Ocağını kaldırmak istemiş ancak yeniçeriler tarafından öldürülmüştür.

Sponsorlu Bağlantılar

NOT: Yeniçeriler tarafından öldürülen ilk Osmanlı padişahıdır.

IV. Murat

Sorunların araştırıldığı Koçibey Risalesi hazırlanmıştır.
Geceleri sokağa çıkma yasağı getirilmiştir.
İçki ve tütün yasağı getirilmiştir.
Kahvehanelere kısıtlama getirilmiştir.
Yeniçeri sayısını azaltarak ocağı disiplin altına almıştır.

Kemankeş Mustafa Paşa

Tapu tahrir defterlerini düzenleyerek vergileri yeniden düzenlemiştir.
Paranın değerini yükseltmiştir.
Yeniçerilerin maaşlarını ödeyerek isyanları önlemiştir.

Tarhuncu Ahmet Paşa

Modern anlamda ilk bütçeyi hazırlamıştır.
Maliyeyi düzenlemiştir.
Has ve zeamet gelirlerini doğrudan hazineye aktarmıştır.
Saray masraflarını kısmak istemiş ancak çıkarları zedelenen çevreler tarafından öldürülmüştür.

Köprülü Mehmet Paşa

İlk kez şartlar öne sürerek Vezir-i Azam olan kişidir.
Donanmayı ve Orduyu güçlendirmiştir
Maliyeyi düzenlemiştir
Duraklamada yükselmeyi yaşatmıştır
Görevini yapmayan memur ve askerin maaşını kesmiştir.

Sponsorlu Bağlantılar

I. Mahmut Dönemi Islahatları (1730- 1754)

Humbaracı Ahmet Paşa (Comte De Bonneval) Osmanlı hizmetine girmiştir.
Humbaracı Ocağı kurulmuştur.
Hendeshane açılmıştır. (kara subayı yetiştiren askeri okul)
Halk kütüphaneleri kurulmuştur.
Kapitülasyonlar sürekli hale getirilmiştir (1740).
ilk kez batılı tarzda askeri örgütlenme yapıldı (bölük, tabur, alay vs)

III. Mustafa (1757-1774)

Baron De Toth ve Koca Ragıp Paşa’nın çalışmalarıyla Sürat Topçular Ocağı kurulmuştur.
Deniz subayı yetiştirmek amacıyla Mühendishane-i Bahri Hümayun kurulmuştur.
Maliye düzenlenmiştir.
İlk kez Esham uygulaması ile iç borçlanmaya gidilmiştir.

I. Abdülhamit (1774-1789)

Yabancı uzmanlardan Müslüman olma şartı kaldırılmıştır.
İstihkam okulu kurulmuştur.
Lağimcı ve Humbaracı ocakları ıslah edilmiştir.
Tersane ve donanma kurulmuştur.
Yeniçeri sayımı yapılmıştır.
Ulufe alım satımı yasaklanmıştır.
Cülus bahşişi kaldırılmıştır.
Yerli malı kullanımı zorunlu hale getirilmiştir.

III. Selim Dönemi (1789-1807)

Dönemin genel adı Nizami Cedit’dir.
Meşveret meclislerini toplamış, raporlar düzenletmiştir
Nizam-i Cedit ordusunu kurmuştur. (batılı tarzda ilk ordu)
Nizam-ı Ceditin masraflarını karşılamak için İradı Cedit hazinesini kurmuştur.
Yurt dışında sürekli elçilikler açılmıştır. (ilk Londra Yusuf Agâh Efendi)
Resmi devlet matbaası kurulmuştur. (Matbaa-i Amire)
Mühendishane-i Bahri Hümayun geliştirilmiştir.
Kara mühendisi yetiştirmek amacıyla Mühendishane-i Berri Hümayun kurulmuştur.
Askeri okullarda yabancı dil eğitimi (Fransızca) başlamıştır.
Yeniçerilere eğitim zorunluluğu getirilmiştir.
Yerli malı özendirilmiştir
İlk milliyetçi isyan > Sırp İsyanı (1804) çıkmıştır.
Kabakçı Mustafa isyanı ile dönem sona ermiştir

* III. Selim’in yerine IV. Mustafa tahta çıkarıldı. Ruscuk ayanı Alemdar Mustafa Paşa, III. Selim’i tekrar tahta çıkarmak istemiş, ancak Yeniçeriler
III. Selimi öldürmüşlerdir.

Sponsorlu Bağlantılar

NOT: Osmanlı Devleti’nde ilk kez radikal ıslahat girişimi III. Selim ile başlamıştır.

Il. Mahmut Dönemi

Dış Gelişmeler
1812 Bükreş Antlaşması ile Sırplara imtiyaz verilmiştir
1820’de Rum isyanı çıkmış, bastırılmıştır
1827’de Navarin’de Osmanlı donanması yakılmıştır
1829 Edirne Antlaşmas ile Yunanistan bağımsız olmuştur
Sırplara özerklik verilmiştir.
1833 de Mısır Valisi Kavalalı Mehmet Ali Paşa ile Kütahya Antlaşması yapılmıştır
1833 Rusya ile Hünkar İskelesi Antlaşması imzalanmıştır. Bu Antlaşma ile ilk kez boğazlar sorunu ortaya çıkmıştır.
1838’de İngiltere ile Balta Limanı Ticaret Sözleşmesi imzalanmıştır. Osmanlı Devleti bu sözleşme ile ekonomik yönden tamamen dışa bağımlı hale gelmiştir.

II. Mahmut Dönemi Islahatları

Eğitim ve kültür alanındaki yenilikler

İlköğretim zorunlu hale getirilmiştir (İstanbul’daki kız ve erkek çocuklar için)
İlk rüştiyeler açılmıştır.
İlk kez yurtdışına öğrenci gönderilmiştir
Askeri okullar açılmıştır (Harbiye ve Tıbbiye)
Modern bando okulu açılmıştır (Mizıka-i Hümayun).
Devlet memuru yetiştirmek için Mektebi maarifi Adli açılmıştır.
Sıbyan Mektebi’ni bitirenlerin 18 yaşına kadar devam edebildikleri Mekteb-i Ulum-u Edeb-i açılmıştır.

Askeri alandaki yenilikler

Alemdar Mustafa Paşa Sekban-ı Cedit ordusunu kurdu.
Eşkinci Ocağı kurulmuştur
Yeniçeri Ocağı kaldırılmıştır 1826 (Vakayi Hayriye).
Asakiri Mansure-i Muhammediye Ordusu kurulmuştur.

Sponsorlu Bağlantılar

Bugünkü askerlik sisteminin temelleri atılmıştır.

Toplumsal alandaki yenilikler

İlk posta teşkilatı kurulmuştur
İlk modern itfaiye örgütü kurulmuştur.
İlk jandarma teşkilatı kurulmuştur
İlk karantina uygulaması başlatılmıştır
Yurt dışına çıkışlarda ilk kez pasaport uygulaması başlatılmıştır.
ilk mülk sayımı yapılmıştır.(vergi amaçlı)
İlk nüfus sayımı yapılmıştır.(askeri amaçlı)
Takvim-i Vakayı adlı ilk Osmanlı resmi gazetesi yayınlanmıştır.

Devlet Yönetimi

Divanihümayun kaldırılmıştır, yerine batılı tarzda Nazırlıklar (bakanlıklar) kurulmuştur.
Sadrazam: Başvekil
Sadaret kethüdası: Dâhiliye Nazırı
Reis ül Küttap: Hariciye Nazırı
Şeyhülislamlık: Babimeşihat dairesi
Defterdar: Maliye Nazır
Devlet memurlari iç işleri ve dış işleri olarak ikiye ayrılmıştır
Devlet memuru kul olmaktan çıkarılmıştır. Can ve mal güvenliği sağlanmıştır.
Devletin kişilerin mallarına el koyma (müsadere) usulüne son verilmiştir.
Devlet memuruna setre, pantolon ve fes giyme zorunluluğu getirildi ve memurlar maaşa bağlanmıştır.
Padişahın resminin devlet dairelerine asılması zorunluluğu getirilmiştir.
Danışma Meclisleri kurulmuştur
Dar-ı Şurayı Bab-ı Ali > Hükümet işleri
Dar-ı Şurayı Askeri Askerlik işleri
Meclis-i Vakay-i Ahkam-ı Adliye > Devlet -Vatandaş ilişkileri, kanun vs. hazırlanması

Ülke Yönetimi

Ülke illere ayrılmıştır.
illere merkezden valiler atanmıştır.
Mahalle ve köy teşkilatları oluşturulmuştur.
Muhtarlar atanmıştır.

Ekonomi Alanında

Tımar ve Zeamet kaldırılmıştır.
Maliyeyi düzenlenmiştir
İstanbul’da çuha fabrikası ve feshane kurulmuştur
Osmanlı tüccarının yabancı tüccarlarla rekabet gücünü artırmak amacıyla gümrük vergilerinde kolaylık sağlanmıştır.

Sponsorlu Bağlantılar