Sponsorlu Bağlantılar

Türkiye’nin Ekonomisini Etkileyen Faktörler

Coğrafi Konumu

  • Türkiye’nin 36 – 42° kuzey paralelleri arasında olması dört mevsimin yaşanmasına, üç tarafının denizlerle çevrili olması, yer şekillerin çeşitlilik göstermesi farklı iklimlerin görülmesine neden olmuştur. Bu da aynı zamanda Türkiye’nin tarımsal ürünlerinin çeşitliliğini arttırmıştır.
  • Asya ile Avrupa arasında olması transit ticaretin gelişmesini sağlar.
  • Etrafındaki denizler iklim üzerinde olumlu etkiler yaparak tarımın, deniz taşımacılığının, balıkçılığın ve turizmin gelişmesini olumlu yönde etkilemiştir.

Yeryüzü Şekilleri

  • Türkiye’de yükseltinin fazla olması ekonomiyi genelde olumsuz etkiler.
  • Yükseltinin batıdan doğuya doğru artması sıcaklığı düşürür, bu da tarımsal faaliyetleri zorlaştırır.
  • Ülkemizin engebeli olması tarım alanlarını azaltır. Kara ve demiryolu yapımını güçleştirir.
  • Kuzey Anadolu ve Toros dağlarının kıyıya paralel uzanması deniz etkilerinin iç kesimlere girmesini engeller. Bu yüzden ekonomik değeri yüksek olan ürünler kıyılarda yetişir.
  • Ege Bölgesinde dağların kıyıya dik uzanması, hem deniz etkilerinin iç kesimlere girmesine olanak sağlar hem de ulaşımı kolaylaştırır.

İklim

  • Ülkemizde farklı iklimlerin görülmesi tarımsal çeşitiliği arttırır.
  • İç bölgelerde hem yağışın az olması, hem de kışların soğuk geçmesi tarımsal verimi düşürür.
  • İç bölgelerde kar yağışlarının fazla olması ulaşımı güçleştirir.
  • Yaz mevsiminin uzun geçtiği Akdeniz ve Ege kıyılarında deniz turizmi gelişmiştir.

Nüfus

  • Türkiye’de genç nüfusun fazla olması nedeniyle iş gücü fazladır.

Türkiye Ekonomisinin Tarihsel Gelişimi

1. Dönem (1923-1932)

  • 17 Şubat 1923’te yerli ekonomiye geçiş amacıyla İzmir İktisat Kongresi yapılmıştır.
  • 1925 ylında tarımın desteklenmesi amacıyla aşar vergisi kaldırılmıştır.
  • 1927 yılında sanayiyi desteklemek amacıyla Teşviki Sanayi ve Gümrük kanunları çıkarılmıştır.
  • 1929 yılındaki ekonomik krizden korunmak amacıyla gümrük vergileri artırılmış ve sanayide bütünüyle devletçilik ilkesi benimsenmiştir.

2. Dönem (1932-1950)

  • 1933 yılında devletin sanayide etkinliğini artırmak için Sümerbank kurulmuştur.
  • 1941-1945 yıllarında Il. Dünya Savaşı nedeniyle savaş ekonomisine geçilmiştir.
  • Savaş sonrası liberal ekonomiye geçiş süreci yaşanmıştır.

3. Dönem (1950-1960)

  • Ekonomide devletin etkinliği azalmıştır.
  • Kalkınma ve sanayileşme hızlanmıştır.

4. Dönem (1960 sonrası)

  • Kalkınma planlanması belirlenmiş bu amaçla Devlet Planlama Teşkilatı kurulmuştur.
  • Bu amaçla beş yıllık süreçler için ilk kalkınma planı 1963-1967 yılları arasında son kalkınma planı ise 2007-2013 yılları için oluşturulmuştur.

Ekonomik Faaliyetlerin Sınıflandırması

İnsanlar çeşitli ihtiyaçlarını karşılamak amacı ile bir çok yönden ekonomik faliyetlerde bulunmuşlardır. Zaman içerisinde değişen ihtiyaçlarla birlikte yeni ekonomik faliyet türleri de devreye girmiştir. Günümüzde bu faaliyetler beş farklı grup altında toplanmıştır.

Birincil Ekonomik Faaliyetler

  • Tarım, hayvancılık, madencilik ve balıkçılık gibi ekonomik faaliyetleri kapsamaktadır.
  • Bu faliyet kollarına giren ekonomik etkinlikler doğrudan doğal kaynakları kullanmaktadır.
  • Genel olarak gelişmemiş ülke ve yörelerde aktif nüfusun büyük bir bölümü bu ekonomik faaliyet grubunda çalışır.

İkincil Ekonomik Faaliyetler

  • Kimya, metal, tarım, makine, orman ürünleri, toprak ve dokuma gibi tüm sanayi faaliyetleri, enerji üretim santralleri ve inşaat ve bayındırlık alanları İkincil ekonomik faaliyetler kapsamındadır.
  • Genel olarak gelişmiş ülke veya yörelerde aktif nüfusun önemli bir bölümü bu ekonomik faaliyet kollarında çalışmaktadır.

Üçüncül Ekonomik Faaliyetler

  • Eğitim, yargı, sağlık, ticaret, ulaşım, turizm, banka ve sigortacılık, pazarlama, medya ve güvenlik gibi çalışma kollarını kapsayan ekonomik faaliyet türüdür.
  • Genel olarak ekonomik büyümeye bağlı olarak gelişmiş veya gelişmekte olan ülkelerin aktif nüfuslarının önemli bir bölümü bu sektörlerde çalışma imkanı bulur.

Dördüncül Ekonomik Faaliyetler

  • Günümüzde uluslararası giderek artan bilgisayar-yazılım, reklam, film, grafik- tasarım, internet ve bilişim teknolojisi gibi yaygınlaşan ekonomik faaliyetlerdir.

Beşincil Ekonomik Faaliyetler

  • Dünyada son yıllarda iyice belirginleşen küresel şirket ve sermayeler ile kamusal unsurların karar birim alanlarını kapsayan ekonomik faaliyet türüdür.

Türkiye’de Arazi Kullanımı

Alçak kıyı düzlükleri: Adana, Kıyı Ege, Güney Marmara bölümü ovaları ve Çatalca-Kocaeli Platosu ile Bafra, Çarşamba ovalarıdır. Bu düzlüklerde tarım, sanayi, ticaret, ulaşım gibi ekonomik faaliyetler gelişmiştir

Sponsorlu Bağlantılar

Orta yükseltideki iç düzlükler: İç ve Güneydoğu bölgeleri ile İç Batı Anadolu Bölümün düzlükleridir. Bu düzlüklerde genellikle tahıl tarım küçükbaş hayvancılık ve ulaşım yaygın ekonomik faaliyetlerdir.

Yüksek düzlükler: Doğu Anadolu ve Doğu Karadeniz yaylalarıdır. Bu yaylalarda daha çok büyükbaş hayvancılık ve arıcılık faaliyetleri yapılmaktadır.

Kıyılarda yer alan yüksek ve engebeli araziler: Doğu Karadeniz Yıldız Dağları, Biga Yarımadası, Menteşe Yöresi, Teke ve Taşeli Platosudur. Bu arazilerde tarım alanları dar, ulaşımı zor, sanayi ve ticaret gelişmemıştir. Genel ekonomik yapıyı ormancılık, hayvancılık, yaylacılık, turizm faaliyetleri oluşturur.

İç kesimlerde yer alan yüksek ve engebeli araziler: Doğu Anadolu Bölgesi’nin büyük bir kısmını kapsar. Bu arazilerde tarım alanları dar, ulaşım zor, sanayi ve ticaret gelişmemiştir. Genel ekonomik faaliyet hayvancılıktır.

Sponsorlu Bağlantılar