1960’lardan İtibaren Türkiye’de Meydana Gelen Siyasi, Ekonomik ve Sosyo-Kültürel Gelişmeler Nelerdir?

Sponsorlu Bağlantılar

27 Mayıs 1960 askeri darbesinin ardından ülke yönetimini devralan Milli Birlik Komitesi yeni anayasa çalışmaları için Kurucu Meclis Kanunu’nu kabul etmiştir.
Kurucu Meclis tarafından hazırlanan yeni anayasa 9 Temmuz 1961’de gerçekleşen anayasa referandumu sonucunda yürürlüğe konulmuştur.

Türk tarihinde referanduma sunularak kabul edilen ilk anayasadır.
Türkiye’de güçler ayrılığına kesin olarak geçiş sağlanmıştır.
TBMM’nin dışında Millet Meclisi ve Cumhuriyet Senatosu’ndan oluşan çift meclisli bir yapıya sahip olmasıdır.
Yasaların anayasaya aykırı olup olmadığını tespit etmek üzere Anayasa Mahkemesi kurulmuş ve Yüksek Hâkimler Kurulu oluşturulmuştur.
Bireyi esas alan 1961 Anayasası kişi temel hak ve özgürlükleri açısından Türkiye’nin en demokratik anayasası olmuştur.

15 Ekim 1961’de yapılan genel seçimlerin ardından Cumhuriyet tarihinin ilk koalisyon hükümeti olan AP ile CHP Koalisyonu kurulmuştur.
27 Mayıs Darbesi’nin ardından MBK Başkanlığı görevine getirilen orgeneral Cemal Gürsel, 26 Ekim 1961’de TBMM tarafından Türkiye’nin 4. Cumhurbaşkanı olarak seçilmiştir.
10 Ekim 1965 genel seçimleri Süleyman Demirel’in başkanlığındaki Adalet Partisi’nin zaferiyle sonuçlanmıştır. 12 Ekim 1969 genel seçimlerini de kazanan Adalet Partisi 12 Mart Muhtırası’na kadar görevde kalmıştır.
1965 seçimlerine katılan Türkiye İşçi Partisi TBMM’de temsil edilen ilk sosyalist parti olmuştur.
28 Mayıs 1966’da Cevdet Sunay Türkiyenin 5. Cumhurbaşkanı olarak seçilmiştir.

Genel Kurmay Başkanı ve kuvvet komutanları tarafından verilen 12 Mart Muhtırası’nın ardından Başbakan Süleyman Demirel istifa etmiş, yeni hükümeti Nihat Erim kurmuştur.
12 Mart Muhtırası’nın ardından yapılan anayasa değişiklikleri ile temel haklar ve özgürlükler sınırlandırılmış, TRT’nin özerkliği kaldırılmış, Türkiye İşçi Partisi ile Milli Nizam Partisi kapatılmış ve Devlet Güvenlik Mahkemeleri kurulmuştur.
İsmet İnönü’nün 1972’deki istifasının ardından CHP’de genel başkanlığa Bülent Ecevit getirilmiştir.

NOT: 25 Aralık 1973’te vefat eden İsmet İnönü Anıtkabir’de toprağa verilmiştir.

6 Nisan 1973’te yapılan seçimlerin ardından Fahri Korutürk Türkiye’nin 6. Cumhurbaşkanı olarak seçilmiştir.
Cumhurbaşkanı Fahri Korutürk’ün görev süresinin sona ermesinin ardından cumhurbaşkanlığı seçiminde mecliste uzlaşma sağlanamamış 1980 yazı şiddetli siyasi eylemler, silahlı saldırılar, toplumsal çatışmalar ve bir türlü sonuç vermeyen Cumhurbaşkanlığı seçim turları ile geçmiştir. Yaşanan bu gelişmeler 12 Eylül 1980 Darbesi’ne neden olmuştur.

1960 Darbesi’nin ardından Türkiye planlı ve hızlı bir kalkınmayı hedeflemiştir. Bu doğrultuda Devlet Planlama Teşkilatı kurulmuş ve beş yıllık kalkınma planları hazırlanmıştır. İlk 1. Beş Yıllık Kalkınma Planı 1963-1967 tarihleri arasında uygulamaya konulmuştur.
Ekonomide “ithal ikameci model” benimsenerek ithal edilen malların ülkede üretilmesine çalışılmıştır.
1970’lerde yurt dışında çalışan Türklerin getirdiği “İşçi Dövizler” ekonomide önemli bir yere sahip olmuştur.
1980’de Başbakanlık müsteşarı Turgut Özal tarafından hazırlanan ve “24 Ocak Kararları” adını taşıyan bir istikrar paketi uygulamaya konmuş, Türkiye’de karma ekonomi sisteminden serbest piyasa ekonomisine geçilmiştir.

Genelkurmay Başkanı Kenan Evren başkanlığındaki TSK tarafından gerçekleştirilen darbe sonucunda Hükümet ve TBMM dağıtılmış anayasa yürürlükten kaldırılmış, tüm yurtta sıkıyönetim ilan edilmiştir.
Ayrıca siyasi partiler kapatılmış ve siyasi liderler (Süleyman Demirel, Bülent Ecevit, Necmettin Erbakan ve Alparslan Türkeş) gözaltına alınmıştır.
Genelkurmay Başkanı Kenan Evren ve kuvvet komutanlarının yer aldığı Milli Güvenlik Konseyi yönetime el koymuştur. Kurucu Meclisin tarafından hazırlanan yeni anayasa ise 7 Kasım 1982’de yapılan halk oylamasıyla kabul edilmiş ve Kenan Evren Türkiye’nin 7. Cumhurbaşkanı olarak seçilmiştir.
1982 Anayasası ile Üniversiteleri denetlemek üzere YÖK(YüksekÖğretim Kurulu) kurulmuş ayrıca Milli Güvenlik Konseyi, Cumhurbaşkanlığı Konseyi’ne dönüştürülmüştür.

Askeri darbe sonrasında uygulamaya konmuştur.
Halk oylaması (referandum) sonucunda yürürlüğe konmuştur.
Bir tarafı asker bir tarafı sivil kesimlerce oluşturulmuştur. (1961 Anayasasası: Milli Birlik Komitesi ve Temsilciler Meclisi, 1982 Anayasası ise: Milli Güvenlik Konseyi ve Danışma Meclisi)
1961 deki Temisilciler Meclsi ve 1982’deki Danışma Meclisi (sivil kesimler) üyeleri seçimle değil; atamayla iş başına gelmişlerdir.
1982 Anayasası’nın kabulü sonrası 6 Kasım 1983’te gerçekleşen genel seçimleri Turgut Özal’ın başkanlığını yaptığı Anavatan Partisi kazanmıştır. 29 Kasım 1987 seçimlerinden de birinci parti olarak çıkan ANAP, 1991’e kadar iktidarda kalmıştır.
31 Ekim 1989’da gerçekleşen Cumhurbaşkanlığı seçimi sonucunda Türkiye’nin 8. Cumhurbaşkanı olarak seçilen Turgut Özal bu görevi 1993’teki ölümüne kadar sürdürmüştür.
Turgut Özal’ın Cumhurbaşkanı seçilmesi sonucunda Başbakanlığa Yıldırım Akbulut getirilmiştir.

Sponsorlu Bağlantılar